1.सार्वजनिक बांधकाम विभाग

• रस्त्याच्या दुतर्फा वाढलेले मोठे गवत, झाडे-झुडपे
• मुख्यत्वे वळणावर रस्ता पार करताना वन्यप्राणी व मानव यामध्ये चकमक
• गाडीवरून पडणे याष्टना
• वाहन चालक व वन्यप्राणी दोघांनाही इजा
• संध्याकाळच्या वेळेस मनुष्यावर हल्ला करण्याची शक्यता असते

उपाययोजना

• रस्त्याच्या दुतर्फा वाढलेले अनावश्यक गवत, घाणेरी, तत्सम झाड-झुडपे साफसफाई करणे.
• त्यामुळे मनुष्य व वन्यप्राणी यांच्यासाठी दृश्यमानता वाढून वन्यप्राण्यांना रस्ता सहज दिसेल.
• मनुष्यावर बिबट हल्ले घडणाऱ्या घटना, वन्यप्राणी व दुचाकी अपघात कमी होण्यास मदत होईल. आवश्यक त्या ठिकाणी गतिरोधक बसविणे व माहिती फलक लावणे

2.पोलिस विभाग

• कामाच्या निमित्ताने कामगार, मजूर ऊसतोड कामगार हे बाहेरच्या राज्यातून तसेच इतर गावांतून येतात. – त्यांना बिबटप्रवण क्षेत्राची माहिती नसते.
• माहितीअभावी बिबटप्रवण क्षेत्रात त्यांची ये-जा होते.
• मानव-बिबट संघर्षाच्या घटना घडतात

 उपाययोजना

• ग्रामपंचायतमार्फत नोंद झालेल्या इतर राज्यातील मजूर, मेंढपाळ, नव्याने रहिवासी व्यक्ती याबाबत वनविभागास अवगत करणे, त्यांच्या नोंदी ठेवणे. अशा नोंदीमुळे नव्याने बिबट प्रवण क्षेत्रात कामाला आलेल्या लोकांमध्ये जनजागृती करता येईल. अतिगर्दीच्या ठिकाणी बिबट रेस्क्यू करत असताना गर्दीला नियंत्रित करणे. मनुष्यावर हल्ला झाल्यास व त्यात त्याचा मृत्यू झाल्यास वन कर्मचाऱ्यांना तत्काळ संरक्षण देणे. मृत व्यक्तीचे पंचनामा, शवविच्छेदन, इन्क्वेस्ट रिपोर्ट

3.महावितरण विभाग

• रात्रीच्या वेळेस पिकाला पाणी देणेकरीता शेतकऱ्यांना शेतामध्ये जावे लागते.
• बहुतांशी बिबट मानव संघर्षांच्या घटना या रात्रीचे वेळी घडतात
• शेतात काम करताना घटना झाल्याच्या दिसून येतात

उपाययोजना

• महावितरण विभागामार्फत बिबट प्रवण क्षेत्रात शेतीसाठी दिवसा विद्युत पुरवठा करणे. जेणे करून शेतकऱ्यांचे रात्री शेतात जाणे टळून मानव बिबट संघर्ष कमी होणेस मदत होईल.

4.आरोग्य विभाग

• मनुष्यावर हल्ला झाल्यास त्यांच्यावर तत्काळ उपचार होणे आवश्यक.
• बऱ्याच वेळा रुग्णालयात रेबीज अथवा सिरम उपलब्ध नसल्याने जखमी व्यक्तीला पुणे येथे रुग्णालयात दाखल करावे लागते.
• ज्याकरिता मनुष्यबळ व वेळ वाया जातो.
• उशीर झाल्यास हल्ला झालेल्या व्यक्तीच्या जीवितास धोका निर्माण होऊ शकतो

उपाययोजना

• आरोग्य विभागाने सर्वाी औषध उपचारांची व इतर सोयीची व्यवस्था स्थानिक पातळीवर तयार ठेवणे. त्यामुळे हल्ला झालेल्या व्यक्तीवर तत्काळ उपचार करणे शक्य होईल. रेबीज व सिरम कमीत कमी उपजिल्हा रुग्णालयात कायमस्वरूपी उपलब्ध ठेवणे. बिबट प्रवण क्षेत्रातील गावांतील डॉक्टरांना वन्यप्राणी हल्ला झाल्यावर करण्यात येणाऱ्या उपचाराचे प्रशिक्षण देणे

5.ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद

• मेंढपाळ, मजूर हे बिबट प्रवण क्षेत्राची माहिती नसल्याने ते उघड्यावर जागा मिळेल तिथे वास्तव्य करतात.
• मानव-बिबट संघर्ष झाल्याच्या घटना अनेक ग्रामपंचायत हद्दीत घडल्या आहेत.
• अनेकवेळा गावात पशुधन हानीच्या घटना घडतात.
• घटनेची नोंद ग्रामपंचायत तसेच पशुवैद्याक्रीय अधिकारी येथे कोठेच नसते.
• झालेले नुकसान भरपाई अदा करताना अडचणी येतात

उपाययोजना

• गावात नव्याने येणारे मेंढपाळ, मजूर यांची माहिती वेळीच वनविभाग व पोलिस ठाण्यात देऊन त्यांना बिबट प्रवण क्षेत्राबाबत सर्व माहिती करून देऊन जनजागृती करणे. त्यांना राहणे करिता टेंट व लाईटची सुविधा उपलब्ध करून देणे. त्यामुळे त्यांचे उघड्यावर झोपणे टाळून संभाव्य हल्ला टळेल. पशुधनास १०० टक्के टॅगिंग करून घेणे व त्याकरिता पशुधन मालक व संबंधित यंत्रणा यांचा समन्वय साधून देणे.

6.पशुसंवर्धन विभाग

• अनेक वेळा एकाच वेळी पशुधन हल्ल्याच्या एका पेक्षा अधिक घटना घडतात.
• अशा वेळी पशुवैद्यकीय अधिकारी यांना शवविच्छेदन अहवाल सादर करताना उशीर होतो.
• वनविभागास पशुधन हानी नुकसान भरपाई प्रकरणे मुदतीत पारित करणे शक्य होत नाही.

उपाययोजना

• पशुधन हानी प्रकरणामध्ये वेळेत योग्य शवविच्छेदन अहवाल सादर करणे. जेणेकरून नुकसान भरपाई प्रकरणे मुदतीत पारित करणे शक्य होईल