वरसुबाई मंदिर
वरसुबाई मंदिर महाराष्ट्राच्या पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर येथे स्थित आहे. हे मंदिर धार्मिक, ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिकदृष्टिकोनातून महत्त्वाचे आहे.
स्थापत्य:
मंदिराचा मुख्य भाग काळ्या दगडांनी बांधलेला आहे. मंदिराच्या स्थापनेत दोन मुख्य भाग आहेत: मंडप आणि गर्भगृह. मंडपात भक्तगण उपासना, स्तोत्र आणि इतर धार्मिक विधींमध्ये सहभागी होतात, तर गर्भगृहात मुख्य देवतेचीमूर्ती आहे.
इतिहास:
वरसुबाई मंदिराचा इतिहास अनेक पुराणकथांनी व्यापलेला आहे. खंडोबाच्या पूजेचा उल्लेख मल्हारी महात्म्य आणि लोकगीतांमध्ये आढळतो. भगवान शिवाने खंडोबाच्या रूपात अवतार घेतला आणि राक्षस मणी व मल्लांचा पराभवकेला जेजुरी येथे दरवर्षी खंडोबाच्या विजयाच्या स्मरणार्थ सहा दिवसांची जत्रा भरवली जाते. हा मेळा मार्गशीर्ष या हिंदू महिन्यात साजरा केला जातो. खंडोबाच्या पूजेसाठी हळद, फुले आणि शाकाहारी भोजन अर्पण केले जाते .