जुन्नर वन विभाग

जुन्नर वन विभाग: नैसर्गिक संपदेचे संरक्षण, वन्यजीवांचे व्यवस्थापन, आणि स्थानिक जीवनस्तर सुधारण्यासाठी ठोस उपाययोजना. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून e-governance द्वारे सुलभ प्रशासन आणि पर्यावरणीय संरक्षण. | झाडे, प्राणी व पक्ष्यांचा माहितीसोबत वन्यजीव सप्ताह साजरा | जुन्नरच्या सडे पठरांचा माथेरानच्या धर्तीवर संवर्धन आराखडा

नाणेघाट

 नाणेघाट

नाणेघाट पुणे शहराच्या उत्तरेला 135 कि. मी. अंतरावर जुन्नर तालुक्यातील मौजे घाटघर या ठिकाणी पाहता येतो. नाणेघाट हा सात वाहन कालीन 2200 वर्ष लाभलेला वनपरिक्षेत्र जुन्नर मधील एतिहासिक वारसा असून, ही वास्तू पुणे जिल्हयातील जुन्नर तालुका व ठाणे जिल्हयातील मुरबाड तालुका यांच्या सीमेवर स्थित आहे. तसेच या ठिकाणी 1500 ते 2000 मी. मी. पावसाची प्रत्येक वर्षी नोंद होत असते. नाणेघाट हा परिसर कोकणकड्या लगत असून, डोंगर- दऱ्याखोऱ्यांनी वेढलेला आहे. त्यामुळे याठिकाणी आदिवासी वस्तींचे मोठया प्रमाणात वास्तव्य दिसून येते. त्यांचे जीवनमान भात शेतीवर आधारीत असून, नाणेघाट पर्यटन क्षेत्र म्हणून त्यांना हातभार लावत आहे. या ठिकाणी लेणी, घाट, कोकणकडे, धबधबे, एतिहासीक किल्ला जिवधन, सुळके व विविध प्रकारची जैवविधता दिसून येते, त्यामुळे दरवर्षी या ठिकाणी 3 ते 4 लाख पर्यटक भेट देत असतात.

भौगोलिक स्थिती :-

श्री क्षेत्र त्रंबकेश्वर ते श्री क्षेत्र भिमाशंकर या दरम्यान पसरलेल्या सहयाद्रीच्या बालाघाट रांगेत नाणेघाट स्थित आहे. त्यामुळे हा संपूर्ण परिसर सहयाद्रीच्या अग्नीजन्य खडकांनी व्याप्त आहे. नाणेघाट ची उंची समुद्र सपाटीपासून 955 मी. आहे. तसेच हा परिसर कोकणकडा व्याप्त असून, 2000 ते 2500 फूट उंचीचे कातळ कडे या ठिकाणी पहावयास मिळतात. त्यामुळे ट्रेकिंग, सहासी खेळ यासाठी पण हा परिसर उपयुक्त आहे. या ठिकाणी अतीशय वेगाने वाहणाऱ्या वाऱ्यामुळे वनस्पतींचे प्रमाण खुप कमी प्रमाणात पहावयास मिळते व हा परिसर धुक्याने व्याप्त असतो.

सांस्कृतीक महत्व :-

महाराष्ट्राची व्यापाराची उपराजधानी म्हणून पूर्वीच्या काळी जुन्नर तालुक्याची ओळख होती. त्यामुळे जुन्नर हा व्यापारीक दृष्टीकोनाने परिपूर्ण मानला जायचा. नालासोपारा, कल्याण, नाशिक, नगर, पुणे इ. शहरातील बाजारपेठांना जुन्नर मधून माल पुरवीला जात असे. कल्याणहून जुन्नर मध्ये येणेकरिता व व्यापार वृधींगत होण्यासाठी सात वाहनांनी नाणेघाट खोदला व या नाणेघाटच्या संरक्षणासाठी लेण्यांची निर्मिती केली. ती आजही आपणास पहावयास मिळते. त्यावेळी नाणेघाटमधून ये-जा करणाऱ्या व्यापाऱ्यांकडून जकात कर नाणेच्या स्वरुपात आकारला जात असे. व या ठिकाणी आजही नाणेसाठविण्यासाठी ज्या रांजणाचा उपयोग केला जात असे, तो दगडी रांजण आजही पहावयास मिळतो